Για να γίνει κατανοητότερη η διαφορά μεταξύ Θεολογίας/Πνευματικής ζωής και Eπιστήμης, ας παρακολουθήσουμε μαζί την περιγραφή που μας δίνει ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος για την «αρχή της οδού της εναρέτου ζωής». Ας αναλογιστούμε στη συνέχεια σε πόσο διαφορετικά πεδία κινούνται Θεολογία και Επιστήμη, αντιπαραβάλλοντας την επιστημονική μέθοδο της Επιστήμης που περιγράψαμε σε προηγούμενο άρθρο με την πνευματική μέθοδο της Θεολογίας! Πάμε λοιπόν στον Α΄ Λόγο του Αγίου Ισαάκ του Σύρου (Έκδοση Καλλινίκου Παντοκρατορινού):
Η αρχή της πνευματικής μεθόδου είναι η Πίστη στον Θεό. Η Πίστη οδηγεί στην «μέθη της αγάπης του Θεού» και μετά στην «αίσθηση της υπεροχής της δυνάμεως της αγάπης του Θεού». Τότε οι σωματικές αισθήσεις θεραπεύονται και ο υλικός κόσμος χάνει τη «φαινομενική» αξία του. Εκείνη τη στιγμή αρχίζει ο άνθρωπος να γεύεται για πρώτη φορά την ησυχία μέσα στην καρδιά του (παύουν πάθη, λογισμοί και υπολογισμοί). Στην ησυχία της καρδιάς σπέρνεται ο σεβασμός και το δέος προς τον Θεό. Τότε ο άνθρωπος επιζητεί να μελετά τον λόγο του Θεού και οδηγείται στην εγκράτεια και την άσκηση. Μόλις αυτά καλλιεργηθούν στον χώρο της καρδιάς, δίνουν καρπούς αρετής και ο ενάρετος βίος είναι πλέον ένα καρδιακό γεγονός. Η μελέτη της σοφίας του Θεού καθαρίζει την ψυχή από τις ενθυμήσεις της παλαιάς και χωρίς Θεό ζωής και την αφήνει «εκστατική και έκθαμβη» από θείες έννοιες που κατακλύζουν τον άνθρωπο καθώς περιπλανιέται στα ιερά γράμματα. Τότε ο άνθρωπος αρχίζει ελεημοσύνη, πνευματική και υλική και η αυτονόητη πλέον τήρηση των εντολών του νόμου του φωτός ανάβει στην καρδιά διάπυρο πόθο πνευματικής ενώσεως με τον Θεό. Και αυτό όλο ονομάζεται πνευματική θεωρία, δηλαδή εμπειρία της παρουσίας του Θεού μέσα μας.
Σε αυτό το υπερ-συνοπτικό κείμενο, τι θα μπορούσε να κρίνει ένας επιστήμονας; Με καθαρά επιστημονικά κριτήρια, εάν ήθελε να κρίνει, θα έπρεπε να ζήσει (έστω και πειραματικά) ολόκληρη την πνευματική εμπειρία της μεθόδου! Ποιός το κάνει αυτό; Ενώ δεν ξέρουν ούτε το Σταυρό τους να κάνουν κάποιοι, θέλουν να έχουν άποψη περί Χριστού και κυρίως να την επιβάλλουν και στους άλλους! Η πνευματική ζωή θέλει κότσια και δύναμη. Όλα τα άλλα είναι φληναφήματα φλύαρων και ανόητων ανθρώπων που προσπαθούν να περισώσουν την απιστία τους, μέσα από «επιστημονικοφανή τερτίπια». Και για να μην παρεξηγηθώ, δεν αναφέρομαι σε αυτούς που δεν πιστεύουν στον Θεό (εξάλλου έχουν ΚΑΘΕ δικαίωμα), αλλά σε αυτούς που θέλουν να συμπαρασύρουν στην απιστία τους και όλους τους άλλους!
73-G.G Abbot, (διάσημος Αμερικανός αστροφυσικός και γεωφυσικός):
– «Ολόκληρος ο κόσμος αποτελεί ένα ρολόι εφοδιασμένο με μικρούς τροχούς, με ελατήρια, με δείκτες, που σημειώνουν τις ώρες, και με όλα τα άλλα πολύπλοκα μέρη, τα οποία τόσο καλά γνωρίζουμε. Μολονότι στο ρολόι δεν γίνεται πουθενά αισθητή η παρουσία του ανθρώπου, ούτε σε πολλά μίλια μακριά δεν σημειώνεται η ύπαρξη κάποιας κατοικίας, δεν μπορεί παρά να εξαχθεί το συμπέρασμα: Η σαφής μαρτυρία του πολυπλόκου μηχανισμού, που αποβλέπει σε έναν ευφυή και μεγαλειώδη σκοπό, απαιτεί δε την προγενεστέρα ύπαρξη μιας Υπέρτατης Διάνοιας, η οποία σκέφτεται, σχεδιάζει και δημιουργεί τον μηχανισμό αυτόν. Το ρολόι δεν θα μπορούσε με άλλο τρόπο να έλθει εις ύπαρξιν χωρίς αυτή την Διάνοια».
– «Την αιώνια ζωή δεν είναι περισσότερο δύσκολο να την παραδεχτούμε, παρ’ ότι αισθανόμαστε για τα μυστήρια που βλέπουμε σε όλα τα γύρω μας πράγματα. Αλήθεια, δεν μπορούμε να το καταλάβουμε αυτό, όπως το κάνουμε για τους αστέρες, αλλά δεν υπάρχει καμία απόδειξη (κανένας λόγος) για να αρνηθεί κανείς αυτό. Έστω και αν ακόμη ένας από τους πεθαμένους θα ερχόταν για να μας πει, ότι δεν υπάρχει μία τέτοια πραγματικότητα – η πέραν του τάφου ζωή»
74-Carl Jung,1875-1961, (Ελβετός ψυχίατρος):
– «Το πρόβλημα του ψυχικώς πάσχοντος, κατά συγκρίτως ανώτερον λόγον ανήκει εις τον πνευματικόν, παρά εις τον ιατρόν. Αλλά ο άρρωστος επισκέπτεται τις περισσότερες περιπτώσεις πρώτα τον ιατρόν, διότι νομίζει ότι είναι σωματικά ασθενής και επειδή ορισμένα συμπτώματα νευρώσεως μπορούν τουλάχιστον να κατευναστούν με φάρμακα… Από 30 χρόνια τώρα έχω πελατεία από όλες τις πολιτισμένες χώρες της γης… Από όλους τους ασθενείς μου που δεν υπερέβησαν την μέση ηλικία δηλ. το 35ο έτος, δεν υπάρχει ούτε ένας του οποίου το τελικό πρόβλημα δεν ήταν η θρησκευτική του τακτοποίηση. Ναι, καθένας τελικά πάσχει, διότι έχασε εκείνο που όλες οι ζωντανές θρησκείες όλων των εποχών έδωσαν στους πιστούς τους. Και κανείς δεν θεραπεύτηκε πραγματικά, αν δεν πέτυχε πάλι την θρησκευτική του τακτοποίηση… Είναι επείγουσα ανάγκη να δώσουν τα χέρια ο πνευματικός και ο ψυχίατρος, για να υπερνικήσουν το γιγαντιαίο αυτό πνευματικό πρόβλημα»(1937)
75-Κόμπτον Αρθούρος, A. Compton 1892-1962, (Αμερικανός φυσικός βραβείο Νόμπελ 1927):
– «Αξίζει περισσότερο ο άνθρωπος από τα αστέρια και τους γαλαξίες; Το σπουδαίο και το σοβαρό οποιουδήποτε πράγματος εξαρτάται από το ενδιαφέρον του ενός, που κρίνει και αποφασίζει για αυτό. Ρωτήστε μία μητέρα, εάν θα ήθελε να ανταλλάξει το νεογέννητο παιδί της με το λαμπρότερο αστέρι του ουρανού. Επίσης, εάν το παιδί αυτό συνέβαινε να είναι ένας Νεύτων (ο Νεύτων είναι ο πατήρ της Ουρανίου Μηχανικής), αυτό θα άξιζε για τους αστρονόμους περισσότερο από πολλούς γαλαξίες αστέρων. Κατόπιν αυτών, ποιός είναι εκείνος ο οποίος θα πει ότι ο άνθρωπος είναι δημιούργημα που δεν ελκύει το ενδιαφέρον του Θεού; Δεν είναι λογικό να παραδεχτούμε, ότι ο σκεπτόμενος Δημιουργός πρέπει να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα σκεπτόμενα δημιουργήματα;»
– «Ο καταπληκτικός κόσμος του ατόμου δείχνει… προς την ιδέα ότι υπάρχει Θεός» (New York Times, 27-3-1931,p. 27)
76-Lemaitre Georges abbe 1894-1966, (Βέλγος ιερέας κοσμολόγος και αστρονόμος εισηγητής της θεωρίας της μεγάλης έκρηξης):
– «Η θεωρία (της μεγάλης έκρηξης) αφήνει ελεύθερο τον υλιστή να αρνηθεί κάθετί το υπερβατικό… Για τον πιστό αποκλείει αυτή κάθε απόπειρα να την οικειοποιηθεί για τον Θεό, ακριβώς όπως το «κτύπημα δακτύλου» του Laplace ή το «δάκτυλον του Θεού που θέτει εις κίνηση τον αιθέρα» του Jeans. Αυτό συμφωνεί με το του Ησαΐου, ο οποίος λέει ότι « ο Θεός κρύπτεται», κρύπτει τον εαυτό του μέσα εις την έναρξη της δημιουργίας»
77-Duhamel Georges, Ντυαμέλ Γ. 1884-1966, (Διάσημος Γάλλος γιατρός πρόεδρος της ιατρικής Ακαδημίας 1960):
– «Όλοι οι άνθρωποι ζητούν στα σκοτεινά το Θεό, την αιώνια ζωή, έστω και αν είναι κυνικοί, σκεπτικιστές, ανάγωγοι, αναίσθητοι»
78-Φοχτ, Vogt H 1890- 1968, (Γερμανός αστροφυσικός καθηγητής):
– «Τα αστρικά συστήματα και ο κόσμος ολόκληρος έχουν την ιστορία τους. Δεν προήλθαν από την αιωνιότητα, αλλά δημιουργήθηκαν και ακολουθούν μία ορισμένη εξέλιξη… Ο κόσμος δεν μπορεί να υπάρχει αφ’ εαυτού. Έχει ανάγκη ενός αιτίου, το οποίο δεν χρειάζεται άλλο αίτιο… Ο σύνδεσμος του ανθρώπου με την υπερφυσική Δύναμη αποτελεί την ουσία της θρησκείας και για αυτό, το χαρακτηριστικότερο διακριτικό σημείο ενός θρησκεύοντος ανθρώπου είναι, ότι πιστεύει εις μία υπερκόσμια Δύναμη, εις έναν παντοδύναμο Θεόν… Φυσική και αληθής Θρησκεία εις ουδεμίαν περίπτωσιν ευρίσκονται εις αντίθεσιν, αλλά συμπληρώνουν η μία την άλλη»
79-Gamow G, Γκάμοβ Γεώργιος, 1904-1968, (διάσημος φυσικός-κοσμολόγος):
– «Στο σκοτεινό προγαλαξιακό παρελθόν διαπιστώνουμε μία ανάλαμψη μεταφυσικής προελεύσεως»
80-Κ. Κιπενχόϋερ, Kiepenheuer 1910-1975, (διάσημος Γερμανός αστρονόμος):
– «Κάθε αστρονομική εικόνα του κόσμου, όταν αυτή είναι αποτέλεσμα ειλικρινούς πράγματι κόπου και μόχθου, διηγείται υπό μίαν γενική έννοια, τόσο ακριβώς το έργο του Θεού, όπως η ιστορία της Γενέσεως της Αγίας Γραφής, η οποία εγράφη δι ανθρωπίνης χειρός»
81-Χάϊζενμπεργκ Β, Heisenberg Werner 1901-1975, (από τους μεγαλύτερους συγχρόνους φυσικούς όλου του κόσμου εισηγητής της «αρχής της αβεβαιότητας». Νόμπελ 1932 για την δημιουργία της Κβαντομηχανικής):
– «Από την εποχή της περίφημης δίκης του Γαλιλαίου διατυπωνόταν συνεχώς η αντίληψη, ότι η επιστημονική αλήθεια που προκύπτει από τις φυσικές επιστήμες, δεν μπορεί να συνδυαστεί με τη θρησκευτική ερμηνεία του κόσμου. Μολονότι όμως εγώ είμαι πλήρως πεπεισμένος περί του ότι δεν μπορεί να προσβληθεί η αλήθεια, την οποία εις την σφαίρα της διατυπώνει η φυσική επιστήμη, ποτέ εν τούτοις δεν μπόρεσα να απορρίψω την θρησκευτική πίστη, τάχα ως ένα μέρος μιας ξεπερασμένης πεποιθήσεως της ανθρωπότητας, ένα μέρος από το οποίο πρέπει να παραιτηθούμε για το μέλλον. Έτσι, κατά τη διάρκεια της ζωής μου, χρειάστηκε πάντοτε να σκεφτώ περί της σχέσεως των δύο τούτων πνευματικών κόσμων της Πίστεως και της Επιστήμης. Διότι περί της αλήθειας εκείνου, το οποίο οι δύο αυτοί κόσμοι μάς δείχνουν, δεν μπόρεσα ποτέ να αμφιβάλλω…
Ο Θεός, περί του οποίου κάνουμε τώρα λόγο, είναι Θεός της τάξης και δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι μόνο ο Θεός προς τον οποίο απευθυνόμαστε στις θλίψεις μας και στον οποίο στηρίζουμε τη ζωή μας. Ή, ίσως μπορούμε να πούμε, ότι η επιστημονική μέθοδος κατευθύνει την προσοχή μας προς το ένα μέρος της θείας δραστηριότητας και για αυτό υπάρχει ο κίνδυνος να χάσουμε τη μεγάλη συνοχή του όλου, της εικόνας της ολότητας του Σύμπαντος (σε ομιλία του το 1973)»
– «Η πρώτη γεύση από το ποτήρι της Φυσικής ομοιάζει με αθεΐα, αλλά στο βάθος του ποτηριού περιμένει ο Θεός»